Coğrafi işaret; bir malın coğrafi kökenini gösteren bir işarettir. Bu mal; bir ürün, bir meyve, taş, maden yada kökeni o yörede olup yaşayan hayvan, yörenin özeliklerini taşıyan bitki, yörenin geçmişinden gelip yüzlerce yıllık emeğin, tecrübe ve deneyimine dayanarak kültürünü yansıtan yemek çeşitleri olabilir.

   Coğrafi ürünler, yörenin kültür mirasını ve buna bağlı olarak kullanıldığı yörenin adını tanıtılmasında etkin olur. Coğrafi ürünler ülkeleri, ülkeler arası ticaret de daha çok söz sahibi yapıyor. Coğrafi işaret için başvuru yapan: ürünün üretim haklarını elde ediyor, ürünü koruma altına alıyor.

 Kilis yöresinde yetiştirilen ve adını Kilis’ten alan, sütü bakımından verimli olan   Kilis Keçisi ve eti bakımından lezzetli olan  Kilis Sığırı, Kilis yöresinde yetişen bitkiler; Kilis Karası (Kilis üzümü),  Kilis Balı, Kilis Pekmezi, Kilis Zeytinyağı , Kilis Biberi Kilis’in kültür mirası olan yemekleri;  Kilis Lahmacunu, Kilis Tavası, Katmer, Semsek, Yuvarlama, Şişbörek sayıla bilir.

 Coğrafi işaretlemeyi hangi şehir ve ülke erken alırsa, ürün veya üretimin hakkı erken kapanın oluyor. Örneğin ülkemizin kültür mirası olan beyaz peynir ve yoğurt Bulgaristan tarafında coğrafi işareti tescil ettirdiği söyleniyor. Türk lokumunu, İngiltere’de “Türkısh Delight” adıyla üretip satıyor. Zamanında Türkiye coğrafi işaretlemeyi almadığından dolayı İngiltere’nin üretip satmasını engelleyemiyor, cezai yaptırım uygulayamıyor. Türk lokumunu önceden tescil ettirilmiş olsaydı, İngiltere’ye cezai yaptırım uygulaması mümkün olurdu.

 Ülkemizde ve yöremizde coğrafi işaret konusu pek bilinmiyor. Türk Patent Enstitüsü, patent ve coğrafi işaretleme ilgili tek yetkili bir kuruluştur. Enstitü, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile birlikte girişimciye hizmet etmek amacıyla kurulmuştur.

   Coğrafi işaret ikiye ayrılıyor. Menşe ve mahreç işaretleri olarak. Menşe işaretler; bulundukları bölgenin dışında üretilemiyorlar. İşareti ancak belirlenen yerde, belirlenen özelikte üretim yapanlar kullanabilir. Mahreç işareti; belli bir bölgede yörenin özelliği ve adıyla üretilip, yöre dışında da üretilmesi söz konusudur. Örneğin Afyon kaymağı.

 Coğrafi işaretleme, ilimize çok şeyler sağlar. Üretim o yörede olacağı için, yeni istihdam imkânı yaratır. Ürünlerinde nesilden nesile geçmesine yarar. Örneğin Kayseri Pastırması, Kayseri Sucuğu, Giresun Tombul fındığı, Malatya Kayısısı, İzmit Pişmaniyesi, Erzincan tulum peyniri gibi ürünlerin coğrafi işaretleri alınmıştır.  

   Coğrafi işaret tescili kısaca iki nedenle yapılır;

- Coğrafi işarete konu ürünün kalitesinin korunması ve belli bir standartta üretiminin sağlanması  

-Coğrafi işaret konusu yörede üretim yapanların tescilinin sağladığı korumada öncelikli olarak yararlanmaları amacıyla

555 sayılı coğrafi işaretlerin korunması hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ye göre coğrafi işaret başvurusunda bulunabilecekler;

a)- Ürünün üretici olan gerçek veya tüzel kişiler

b)-Tüketici dernekleri

c)-Konu ve coğrafi yöre ile ilgili Kamu kuruluşlar

1- Başvuru dilekçesi, 2- Menşe veya mahreç işaretine ait 15 adet örnek, 3- Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir belge aslı, 4-Ürünün tanımı, 5- Ürünün üretim tekniği, 6-Menşe/mahreç işaretinin kullanıldığı (ürünün üretildiği) yöre alan veya bölgenin coğrafi sınırlarını açıkça tanımlayan ve belirleyen bilgi, belge ve harita, 7-Denetim biçimini ayrıntılı olarak açıklayan bilgiler.

 Türk Patent Enstitüsü, yurt içinde ki en büyük tirajlı günlük iki gazeteden ilanın takibi için “Basın İlan Kurumu” tarafından yaptırıyor ki, bu ilan için 6-7 milyar TL. civarında bir maliyet çıkarıyor.     

 Bu koşulları sağlayan başvurular Resmi Gazete ile yurt çapında dağıtımı olan en büyük tirajlı günlük gazetelerin ikisinde ve bir yerel gazetede görüş ve itirazlara açık olmak üzere yayınlanır. Başvuru yapılıp Resmi Gazete de yayınlandıktan sonra 6 altı ay itiraz süresi vardır.

 Kilis’ten Bekan Pastanesi sahibi Uğur ve Atilla Bekan kardeşler, Kilis’e ait Katmer tatlısının coğrafi işareti tescil ettirmek istemişler. Konu ile ilgili olarak gerekli işlemlerin yapılması ve takibi konusunda Ankara’da değerli hemşerimiz Mustafa Çetinalp’den müracatlarının takibi konusunda yardım istemişler. Sayın Çetinalp, Bekan kardeşler adına Türk Patent enstitüne müracatda bulunur, istenen ücreti yatırır iş ilan vermeye gelince “Basın İlan Kurumuna” gider ve ilanın yüksek tirajlı iki gazetede yayınlanması için beş milyar TL. Civarında bir ilan maliyetinden bahsederler. Bu ilan ücret çok olduğu için, ne yazık ki Bekan kardeşler bu ücreti ödeyemediklerinde dolayı bu işten vazgeçerler.

   Kilis’in zengin kaynakları ve gelişmiş sanayisi olmayan, sulanabilir verimli tarım yapılamadığında halkın ve esnafın mali durumu iyi olmadığından, coğrafi işaretlemeyi Kilis’te üretici durumda olan esnafın yaptırabilmesi mümkün değildir. Coğrafi işaretlemeyi kolaylaştırmak için asıl önemli olan yurt çapında dağıtımı olan en büyük tirajlı günlük iki gazete ilan verilmesi kaldırılıp, sadece resmi gazete ile yerel gazetede ilan verilmesi yeterli olmalıdır. Bunun içinde Kanun Hükmünde Kararnamede bir değişiklik yapılması gerekiyor. Şu anda bu da mümkün olmadığına göre Kilis’teki Sanayi ve Ticaret Odası, Esnaf ve Sanatkârlar Odası, Kilis Valiliği Özel İdare Müdürlüğünün destek ve girişimleri ile Kilis’teki coğrafi işaretlemede yardımcı olabilirler.